W II połowie XVIII wieku armia pruska uchodziła za najlepszą na świecie, a spektakularne zwycięstwa okryły króla Fryderyka II Wielkiego (1740–1786) nimbem militarnego geniuszu. Co ciekawe, najsłynniejszy strateg epoki, pruski generał Carl von Clausewitz, uznawał pruską broń strzelecką za najgorszą w ówczesnej Europie

Kres fryderycjańskiej machinie wojennej wraz z całym jej arsenałem położyli ostatecznie Francuzi w 1806 roku na polach Jeny i Auerstedt. Armia, która dziewięć lat później walczyła pod Waterloo pod wodzą Blüchera, była już zupełnie inna. I jej broń także.

Karabiny Henoula
Jeszcze na początku XVIII wieku rosnące w siłę państwo prusko-brandenburskie, którego władca – elektor Fryderyk III – koronował się w 1701 roku na „króla w Prusach” (przyjmując imię Fryderyka I), broń palną importowało – głównie z Belgii. Jej główny dostawca, François Henoul z Liège, w uznaniu zasług otrzymał zaszczytny tytuł Grand Armurier de Sa Majeste le Roi de Prusse (Wielki Zbrojmistrz Jego Królewskiej Mości Króla Prus). Karabiny te miały jeszcze cechy typowo XVII-wieczne, co widać po masywnych kolbach i drewnianych stemplach. Określano je współcześnie jako Henoul-Gewehre, zaś w obecnej literaturze noszą miano karabinu M1713. Jest to tym bardziej nadużyciem, że broń w ogóle nie była jeszcze regulaminowa, więc trudno mówić o jednolitym wzorze. Początek koncepcji „broni regulaminowej” w Prusach dał dopiero karabin z roku 1723, produkowany już w krajowej wytwórni – Gewehrfabrik Potsdam-Spandau – otwartej rok wcześniej z rozkazu króla Fryderyka Wilhelma I. Jej budowę sfinansowali berlińscy przedsiębiorcy, David Splittgerber i Godfried Adolph Daum, a pierwsze litery ich nazwisk (w postaci cechy „SetD”) bito odtąd na dolnej krawędzi blachy zamka. Kadrę fachowców-rusznikarzy dla nowej fabryki sprowadzono z Liège, a jej kierownikiem mianowano Philippa Henoula, syna Françoisa. Splittgerber i Daum, a potem ich spadkobiercy pozostali właścicielami wytwórni aż do 1849 roku, kiedy to rząd pruski ostatecznie ją od nich wykupił.

Ilustracje: ze zbiorów MWP