BROŃ „DO CELÓW PAMIĄTKOWYCH”
JOANNA MAJO

W tym artykule chcemy poniekąd kontynuować poprzedni temat, czyli broni uzyskanej po innej osobie lub od innej osoby – ale w nieco odmiennym aspekcie. Oto garść podstawowych informacji na temat pozwoleń na broń do celów pamiątkowych

Zgodnie z ustawą z dnia 21 maja 1999 roku o broni i amunicji (Dz. U. z 2012 r. poz. 576, z późn. zm.) osoba, która otrzyma broń w spadku, w formie darowizny albo też jako wyróżnienie może ubiegać się o pozwolenie na broń w celach pamiątkowych. Jednak tylko w sytuacji, gdy pozwolenie takie uzyska, osoba ta będzie mogła tę broń zatrzymać. Oczywiście muszą zostać spełnione wszystkie kryteria związane z uzyskaniem pozwolenia na broń, takie jak minimalny wiek ubiegającego się (musi mieć skończone 21 lat), niekaralność za przestępstwa wymienione w art. 15 ust. 1 pkt 6 ustawy, pozytywny wynik badań lekarskich i zdany egzamin (choć w tym wypadku będzie to tylko egzamin teoretyczny, ze znajomości przepisów prawa dotyczących warunków posiadania broni) – a przede wszystkim należy pamiętać o złożeniu stosownego wniosku o wydanie takiego pozwolenia. Do czasu uzyskania wspomnianego pozwolenia broni ani amunicji nie można odebrać od darczyńcy, a jeśli broń wchodzi w skład masy spadkowej – trzeba ją oddać do depozytu policyjnego. W razie nieuzyskania pozwolenia (gdy ubiegający się o nie np. nie zda egzaminu) – broń będzie trzeba zbyć osobie uprawnionej, ewentualnie poddać procedurze pozbawienia jej cech użytkowych (względnie zezłomować, co jednak odradzamy, jako akt barbarzyństwa).

Dokument potwierdzajacy
Ustawa wymaga jednocześnie udokumentowania faktu wejścia w posiadanie broni. Tak więc przy ubieganiu się o stosowne pozwolenie konieczne jest przedstawienie stosownego dowodu, najlepiej w postaci dokumentu. W zależności od okoliczności dotyczących źródła nabycia broni takim dokumentem może być: postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku i dziale spadku lub równoważny mu akt poświadczenia dziedziczenia i dział spadku sporządzony u notariusza, akt darowizny broni (w tym wypadku powinien być sporządzony w formie pisemnej) albo też dokument poświadczający wyróżnienie wyrażające się w przekazaniu (podarowaniu) broni. Zaznaczyć jednak należy, że organ wydający pozwolenie może wymagać, aby potwierdzone było także uregulowanie ewentualnych należności skarbowych i podatkowych, związanych ze spadkiem czy darowizną.
Ustawa nie przewiduje żadnych specjalnych ograniczeń formalnych. Oznacza to, że dokumenty potwierdzające wejście w posiadanie broni nie muszą pochodzić od konkretnych osób, np. członków rodziny (z oczywistym wyłączeniem przypadku dziedziczenia ustawowego), ani też – w przypadku wyróżnienia – od podmiotów, z którymi jesteśmy lub byliśmy jakkolwiek związani zawodowo, towarzysko, etc. Nie ma więc przeszkód natury formalnej, aby poprzez wyróżnienie można było wejść w posiadanie broni jako nagrody w zawodach strzeleckich. Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że nieuprawniona jest tutaj interpretacja zawężająca, wedle której stosowanie tej możliwości jest dopuszczalne wyłącznie na okoliczność odejścia ze służby w wojsku lub innych formacjach uzbrojonych, co niejednokrotnie organy Policji próbują czynić. Z treści ustawy nie da się nijak wyprowadzić wniosku, że darowizna lub wyróżnienie muszą mieć miejsce w ramach jakkolwiek określonego, zamkniętego kręgu osób, a zatem są one dopuszczalne w dowolnych konfiguracjach podmiotowych.
Oddzielnym zagadnieniem jest to, kto może być darczyńcą. Zasadniczo będzie to zazwyczaj posiadacz darowanej broni, także tej przeznaczonej na nagrodę – w tym ostatnim przypadku może to być producent, importer albo sprzedawca, który sponsoruje np. zawody sportowe. Ale nie musi tak być zawsze. Teoretycznie (i praktycznie) jest bowiem możliwa sytuacja, w której rozdzielone zostają prawa majątkowe do broni, a więc także prawa do jej przekazania w formie podarunku, od praw dysponowania bronią. Oto np. zakład pracy, chcący obdarować odchodzącego na emeryturę zasłużonego pracownika, funduje mu pamiątkowy karabin, zamawiając odpowiedni egzemplarz u producenta i opłacając transakcję. Broń może być przy tym unikalnie oznaczona, np. wygrawerowaną dedykacją, ale nie jest to absolutnie żadnym warunkiem niezbędnym. Kierownictwo wspomnianego zakładu pracy wręcza następnie pracownikowi stosowny dokument, potwierdzający podarowanie tego konkretnego, określonego unikatowym numerem seryjnym egzemplarza broni – i teraz ów pracownik, po uzyskaniu pozwolenia na broń wydanego przez odpowiedni organ Policji, właściwy według jego miejsca zamieszkania, może udać się do wspomnianego producenta broni, aby ją odebrać. Podobnie może być w przypadku zamówienia broni u jej sprzedawcy. Warto jednak przy zawieraniu tego typu umowy przewidzieć w niej sposób postępowania na wypadek, gdyby obdarowany pozwolenia z jakiegoś powodu nie otrzymał – chyba, że wychodzimy z założenia, że to już wyłącznie jego (obdarowanego) problem.

Meandry podatkowe
Jednocześnie jednak należy pamiętać o dość istotnej kwestii, która może być konsekwencją wejścia w posiadanie broni w powyżej opisany sposób – mianowicie kwestii podatkowej. Otóż zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizna (Dz.U. z 2015 r. poz. 86, z późn.zm.) nabycie własności rzeczy w drodze dziedziczenia lub darowizny jest opodatkowane. Co również istotne: z punktu widzenia prawa cywilnego wyróżnienie też będzie darowizną, jest ono bowiem – podobnie jak darowizna sensu stricto – aktem szczodrobliwości, a czynnikiem łączącym (wspólnym), świadczącym o podobieństwie obu czynności prawnych jest element korzyści osiągany tylko przez jedną stronę umowy.
Wysokość podatku od spadku lub darowizny jest uzależniona od wartości rzeczy (w tym wypadku od wartości broni) oraz od więzów rodzinnych (lub ich braku) łączących obie strony czynności prawnej; sposób jego obliczania jest dość skomplikowany (jak większości podatków w Polsce), a określa go art. 15 ww. ustawy. Jednakże nabycie rzeczy i praw majątkowych do wysokości nieprzekraczającej kwoty określonej w art. 9 tej ustawy nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego (dla najbliższej rodziny jest to kwota 9637 zł, a np. dla osób niespokrewnionych ze sobą – 4902 zł). Jeśli jednak w okresie 5 lat łączna wartość rzeczy lub praw majątkowych nabytych od tej samej osoby przekroczy kwotę wolną od podatku – stosowny podatek trzeba będzie jednak uiścić. Innymi słowy wartość poszczególnych darowizn uzyskanych od jednego darczyńcy w ciągu kolejnych pięciu lat sumuje się, co może mieć znaczenie, gdy ktoś np. wygra kolejny sztucer czy pistolet, ufundowany przez tę samą firmę.
Ponadto ustawa przewiduje w ogóle pewne zwolnienia (vide art. 4 i 4a), które znoszą obowiązek podatkowy. Zatem należy mieć świadomość, że w niektórych okolicznościach nabycia broni może powstać konieczność zapłacenia podatku – jeśli więc ten sposób wejścia w jej posiadanie dotyczy nas osobiście należy zapoznać się ze szczegółowymi rozwiązaniami ustawy o podatku od spadków i darowizn. Albo wręcz zasięgnąć porady podatkowego doradcy. Po stronie zalet należy za to odnotować, że ustawa o broni i amunicji nie przewiduje przy ubieganiu się o tego rodzaju pozwolenie jakichkolwiek ograniczeń odnośnie rodzaju broni – praktycznie można więc na pozwolenie wydane w celach pamiątkowych posiadać każdy model broni, który w ogóle można legalnie posiadać w Polsce. I co równie ważne, pozwolenie takie upoważnia jego posiadacza do zakupu amunicji a także używania tej broni na strzelnicy. W odniesieniu do broni posiadanej w celach pamiątkowych ustawa zabrania tylko jednego: noszenia takiej broni załadowanej, w ukryciu (trzeba ją przenosić rozładowaną).